Νεολογισμοί και φιλοσοφία

Κοίτα να δεις τι έγινε:
Γράφει κάποιος σε ένα μπλογκ κάτι, γράφει κάποιος κάτι άλλο, λέω στον μεν και στον δε "κοίτα κι εκείνο" και νομίζω ότι δεν συνεννοήθηκαν. Αλλά μπορεί να μην έχω συνεννοηθεί εγώ με κανέναν (πράγμα εύκολο). Για να μην γράψω λοιπόν σχόλια-σεντόνια στον μεν και στον δε, γράφω εδώ τα δικά μου.

Νεολογισμός είναι μία λέξη (ή φράση) που δημιουργείται για να καλύψει μια νέα ανάγκη έκφρασης μιας έννοιας. Υποχρεωτικά λοιπόν, όταν δημιουργείται ορολογία, δημιουργούνται νεολογισμοί.
Αυτό με κανέναν τρόπο δεν αμφισβητεί την επιστήμη (η οποία σε κάθε περίπτωση χρειάζεται τους νέους όρους για να προχωρήσει - η νέα σκέψη οδηγεί σε νέους όρους), ούτε βέβαια και την επιστημονική εγκυρότητα των νέων όρων (αυτό είναι δουλειά του επιστήμονα).
Οι νεολογισμοί όμως, όπως κάθε τι νέο, μπορεί να προκαλέσουν αντιδράσεις ή, στην πιο ήπια μορφή τους, προβλήματα κατανόησης. Και ενώ οι περισσότεροι μπορεί να μην νοιάζονται για τους νεολογισμούς στην κβαντομηχανική, μπορεί να νιώθουν ότι τους αφορούν οι νεολογισμοί στον ευρύτερο χώρο των ανθρωπιστικών επιστημών (εδώ δεν θα αναρωτηθούμε γιατί, απλώς βλέπουμε ότι πολλοί περισσότεροι είναι αυτοί που έχουν ενδιαφερθεί να διαβάσουν/καταλάβουν μια όποια εισαγωγή στη φιλοσοφία, παρά π.χ. τη θεωρία της σχετικότητας).

Το ερώτημα λοιπόν που τίθεται είναι: σε ποιο βαθμό ο επιστήμονας θέλει να γίνει κατανοητός από το ευρύτερο κοινό; Τον νοιάζει; Ή μήπως απευθύνεται μόνο στους "μυημένους"; Και ακόμα κι αν δεχτούμε ότι ο επιστήμονας πρέπει να είναι σε ένα βάθρο και να τον βλέπουμε εμείς από κάτω με το στόμα ανοιχτό (είτε γιατί τον θαυμάζουμε, είτε γιατί δεν καταλαβαίνουμε τι λέει - αλλά εκεί τον θέλουμε τον πατέρα-επιστήμονα), οι "μυημένοι" δεν πρέπει να βοηθήσουν το ευρύτερο κοινό να καταλάβει; Ή επιδιώκουν να αποτελούν μέλη μιας ελίτ που κατέχει το θέμα; (Και εδώ συγχαίρω αυτόν που γράφει: "ό,τι απορία έχεις -ρώτα".)

Έρχομαι όμως στην αφορμή, που δεν ήταν άλλη παρά μια εκπομπή της κρατικής τηλεόρασης, όπου οι προσκεκλημένοι μιλούσαν μεταξύ τους, χρησιμοποιώντας ορολογία που καταλάβαιναν μόνο ελάχιστοι. Δεν είναι η πρώτη φορά που συμβαίνει κάτι τέτοιο και δεν παίζει ρόλο σε ποια εκπομπή αναφέρομαι, ούτε για τι μιλούσαν (που φυσικά και παίζει ρόλο, αλλά δεν είναι αυτό το ζητούμενο). Το ερώτημα είναι σε ποιον απευθύνονται; Αν η τηλεόραση, ως λαϊκό μέσον ενημέρωσης, καταφέρνει να απομακρύνει το ευρύτερο κοινό από την όποια επιστήμη, τότε πώς θα έρθει η επιστήμη κοντά στον ανοιχτόμυαλο και πρόθυμο άσχετο; Με άλλα λόγια, πώς θα κεντριστεί το ενδιαφέρον του ευρύτερου κοινού;
Μήπως αυτή η σοβαρότητα (ή επίφαση σοβαρότητας - μπορείτε να το κρίνετε μόνοι σας) τελικά βλάπτει την επιστήμη, τη συζήτηση και τη σκέψη;